Port Elisabeth en de Townships

zondag 16 april
Om 07.00 uur staan onze koffers weer in de gang, klaar om te worden opgehaald door de kofferboys. Wij melden ons in het restaurant voor het ontbijt. Jan Z. heeft dan uit zijn slaapkamerraam al dolfijnen gezien in de zee recht tegenover ons hotel. Reisgenoot Kees die al de hele vakantie met twee grote camera’s rond loopt en elk bewegend beest op de foto heeft staan weigert te geloven dat hij dit gemist heeft en dat Jan ze wél heeft gezien. Hij is er zelfs chagrijnig van en werkt snel zijn boterham naar binnen om voordat we vertrekken nog snel naar de boulevard te kunnen lopen in de hoop dat hij er nog een plaatje van kan schieten. Het is hem niet gegund en wij vinden dat stiekem best grappig.
We rijden om 08.00 uur weg uit East Londen op weg naar Port Elisabeth. We starten met een kleine rondrit in de bus door East London met een ‘Japanse fotostop’ bij het stadhuis, waarop nog het wapen staat uit de tijd tussen 1910 en 1994 toen dit deel Cape of Good Hope heette. Hier staat ook een standbeeld van Steve Biko, leider van de Black Consiousness beweging, die is omgekomen in 1977 in een politiecel. De bekende film ‘Cry Freedom’ vertelt dit verhaal. Vervolgens rijden we langs mooie gebouwen in oud Engelse stijl en langs de oudste universiteit van Oostkaap, de Rhodes Universiteit. Ook zien we grote hoogovens die metaal produceren voor onderdelen van de Mercedes Benz.
Langs de route zien we ook vandaag regelmatig distelachtige bloemen, de nationale plant van Zuid-Afrika waarvan iedereen wel het liedje kent ‘Suikerbossie ek wil jou he’. Wat ook opvalt zijn de vele enorm grote termietenheuvels van zanderige grond die overal in het landschap te zien zijn.
Om 10.00 uur stoppen we in Port Alfred bij het Haylards hotel. Hier kunnen we een lekker kopje koffie bestellen. Dit moment zou een ontspanningshalfuurtje moeten zijn maar het duurt ongelooflijk lang voordat 22 gasten van een kopje koffie zijn voorzien, tijdens het wachten bekruipt ons meermaals het gevoel om deze ronde dan maar over te slaan. Maar geduld is een schone zaak en de bus gaat echt niet zonder ons weg dus uiteindelijk kunnen wij dan toch het bruine vocht tot ons nemen. Omdat het 1e Paasdag is heeft Ben gezorgd voor een heel bijzonder Paaskoekje erbij.
Als iedereen in rust zijn kopje koffie heeft op gedronken vervolgen we onze weg. We passeren Kenton-on-sea, een klein kustplaatsje aan de Sunshine Coast in de Oost-Kaap, gelegen tussen de Bushman's River en de Kariega River.
Vervolgens rijden we door een groot gebied met zuivelboerderijen en dan stoppen we om 12.00 uur voor de lunch bij Nanaga Farm Stalls, een melkveebedrijf genaamd The Clover Leaf, zo’n 50 kilometer voor Port Elisabeth. . Hier kunnen we in een bijzondere winkel, een echt luilekkerland, onze eigen lunch kopen, waarbij we de keus hebben uit heel veel streekproducten die bij de inwoners van het hele land geliefd zijn, zoals kruidig lamsvlees, biltong, diverse soorten hartige taartjes, gehaktrollen, gebakjes, koekjes, snoepjes, heerlijk vers ananassap en allerlei andere soorten drankjes, home-made jams en - niet te vergeten - heel veel soorten chocola. Het is ongelooflijk druk in de winkel i.v.m. de Paasvakantie. Heel veel families zijn onderweg voor een vakantieweekend en komen hier met het hele gezin hun lekkernijen uit kiezen. Met dozen en zakken vol lekkers zien wij ze de winkel uit komen. Nadat ook wij een rondje door de winkel hebben gelopen en we onze eigen keus hebben gemaakt en hebben afgerekend kunnen we in de groene binnentuin tussen de winkel en het restaurant onze lunch verorberen. Een heel bijzondere ervaring!

Om 12.15 beginnen we aan het laatste stukje van onze reis naar Port Elisabeth, de stad die drie bijnamen heeft: 'Vriendelijke stad', 'Winderige stad' en 'Afrika's hoofdstad van de watersport'. De stad is een populaire vakantiebestemming voor Zuid-Afrikanen omdat er mooie stranden liggen. Het is tevens de vier na grootste stad van Zuid Afrika, een belangrijke havenstad en het is vanouds het centrum van de Zuid Afrikaanse auto industrie.
Om 12.45 uur arriveren wij bij hotel Kelway en hebben we 3 uur de tijd om ons te installeren in onze kamer voor één nacht en wat te ontspannen voordat we aan onze volgende activiteit beginnen.

Om 15.00 uur vertrekken we vanaf het hotel naar het uitgestrekte woonoord bij Port-Elizabeth, pal aan de Indische Oceaan. Hier ligt een van de oudste townships van Zuid-Afrika. Ben heeft voor ons een gids geregeld die luistert naar de naam Monga. Hij is zelf bewoner geweest van een van de huisjes in de krottenwijken en hij zal ons rondleiden in zijn dorp waar zo’n 500 zwarte gezinnen wonen. Sinds 8 jaar woont hij zelf in een Mandela huisje dat tegen zijn township aangebouwd is. Uit dankbaarheid dat het hem nu zo goed gaat zet hij zich in voor de mensen uit zijn dorp die het nog steeds slecht hebben, zodat ook zij een betere toekomst tegemoet gaan.
Monga vertelt ons dat we foto’s mogen maken maar dat we daar beslist geen geld voor mogen geven. Hij zegt: “We are happy and praud people, we live this way, it is our life". Men lijkt het hier een eer te vinden om gefotografeerd te worden. De kinderen poseren er helemaal voor, ze halen grappige capriolen uit om de aandacht te trekken en ze vinden het geweldig om achter onze bus aan te rennen terwijl er zo lang mogelijk naar ze gezwaaid wordt.
In het hele gebied, waar we stukjes lopend doorheen gaan en deels ook met de bus, leven zo'n 500.000 mensen, dicht op elkaar in veelal kleine vierkante zelfgebouwde huisjes van golfplaten, karton, plastic en hout. Vaak met meerdere familieleden in één krotje. Veel van deze inwoners zijn naar de stad getrokken omdat het in de voormalige 'thuislanden' steeds moeilijker werd om te overleven. Om meer bekendheid te geven aan de township en om de mensen in dit woonoord een handje te helpen naar een betere toekomst worden er excursies georganiseerd door het gebied.
Hoewel wij niet kunnen bevatten dat het mogelijk is om zo te kunnen leven lijken de mensen blij en gelukkig met wat ze hebben. Tijdens de wandeling krijgen wij de gelegenheid om in een winkeltje wat spulletjes te kopen en zullen we worden getrakteerd op een Afrikaans buffet. De inkomsten hiervan komen ten goede aan de leefgemeenschap.
In de township staan naast duizenden kleine krotjes, ook eengezinswoningen, soms met een tuintje en er staat zelfs een enkele flat. Ook staat er een gemeenschapshuis, een bibliotheek, fabrieken, kerken, een voetbalstadion, een gaarkeuken, piepkleine restaurantjes, een autowasstraat en sinds kort ook meerdere scholen waarvoor Nelson Mandela de aanzet heeft gegeven dat die er kwamen. De allerarmste delen van de township moeten het doen zonder gas en licht en ook stromend water ontbreekt daar. Per tweehonderd hutjes is er een tappunt waar de bewoners hun jerrycans of emmers met water kunnen vullen. Het toilet is vaak een gat in de grond of een emmer met een deksel erop waar dan meerdere personen gebruik van moeten maken. Monga vertelt dat er in veel woningen handel wordt gedreven. Dit dateert nog uit de tijd van de apartheid, toen zwarten geen eigen ondernemingen mochten hebben. Tegenwoordig fungeren oude scheepscontainers als supermarkt, zijn er telefoonwinkels waar de bewoners kunnen bellen, en staat er volgens Monga ‘op elke vier vrouwen één kapsalon’. We zien er inderdaad heel veel! Overal ligt ongelooflijk veel afval, de gemeente blijkt hier maar eenmaal per week vuil te komen ophalen.
Een klein deel van de township bestaat uit Mandela huisjes waar de mensen gelukkig een wat beter bestaan hebben. Ook is er een deel waar grotere huizen staan, die blijken toe te behoren aan politie- en andere ambtenaren. Het is zeer contrasterend om te zien dat er in dit woongebied zulke verschillen zijn.
Na de rondleiding worden mee meegenomen naar een klein restaurantje waar we worden getrakteerd op een maaltijd bestaande uit rijst, salade, kip en een heel speciaal Afrikaans worstje. Er wordt een muzikaal optreden verzorgd door de Wasafiri Africa Marimba Band. We klappen mee op de muziek, worden uitgenodigd een dansje te wagen en we worden weer helemaal blij van het enthousiasme wat deze mensen met hun muziek over brengen. Dit kunnen we goed gebruiken na de wandeling die zoveel indruk heeft gemaakt.
Om 17.15 uur stappen we weer in de bus en worden we terug gebracht naar het hotel. We hebben voor het eerst deze vakantie een hele avond om naar eigen inzicht in te vullen. We voelen ons alle vier moe van alle indrukken en besluiten in de bar koffie te gaan drinken en een kaartje te leggen, waarna we om 20.30 uur naar onze kamer gaan om na nog wat lezen vroeg te gaan slapen.